Środa 26.02.2014 nr 057 (3132 ) ISSN 1734-6827 Redaktorzy piszą Praktyczne sposoby ukrywania redukcji jeleni w Polsce autor: Piotr Gawlicki Wielokrotnie w swoich artykułów na temat selekcji jelenia szlachetnego podkreślałem, że koncentrując się przede wszystkim na selekcji osobniczej, Polski Związek Łowiecki całkowicie odpuścił selekcję populacyjną, choć oba te zadania są równo traktowane przez ustawę 'Prawo łowieckie'. O artykule z dnia 28-11-2013 pt. Wielkie oszustwo PZŁ w selekcji jelenia w Polsce postawiłem kilka pytań pod adresem organów PZŁ, na które do dzisiaj nikt nawet nie próbował opowiedzieć, co rozumiem, bo jakakolwiek odpowiedź musiałaby tylko dodatkowo obnażać brak wiedzy decydentów w PZŁ o procesach zachodzących w populacjach jelenia szlachetnego. Przypominam te pytania. Czy ktokolwiek w komisjach hodowlanych PZŁ, a w szczególności w tej przy NRŁ, albo może w nadleśnictwach z ochotą stosujących obecne zasady selekcji, zająknął się choćby raz przez ostatnie 4 lata, że przyrost zrealizowany nie może być przez lata stały, jeżeli każdego roku odstrzeliwuje się więcej łań, niż się urodzi? A może ktoś protestował, że przyrost zrealizowany liczony jest od całej populacji, a nie od liczby łań, powodując sumaryczny odstrzał w roku większy, niż się w danym roku urodziło cieląt? Nie zauważył nikt lub ukrywano to, że przyrost zrealizowany jest z roku na rok coraz bardziej zawyżany w oderwaniu od rzeczywistości, bo łań ubywa? A czy w kolejnych latach zmieniano w planach łowieckich strukturę płci populacji, odpowiadającą zwiększonemu odstrzałowi łań, która w ciągu 4 lat zmienia się na odwrotną? Liczba pytań, które zamierzam postawić wzrosła, kiedy otrzymałem rzeczywiste dane nt. postępowania z populacjami jelenia szlachetnego w trzech nadleśnictwach, dwóch sąsiadujących ze sobą na południu Polski - Nadleśnictwo Rudziniec i Nadleśnictwo Kędzierzyn oraz jednego z północno-zachodniej Polski - Nadleśnictwo Dębno. Otrzymane dane dotyczą parametrów populacji, inwentaryzacji, planów i wykonania w latach 2009 - 2013, a więc obrazują 5-letni okres stosowania selekcji populacyjnej przez koła łowieckie, nadleśnictwa i zarządy okręgowe PZŁ w obwodach łowieckich znajdujących się na terenie wymienionych wyżej nadleśnictw. Obraz, który wyłania się podczas analizy tych danych pokazuje całkowity brak jakiejkolwiek polityki populacyjnej i całkowitą indolencję podmiotów odpowiedzialnych za realizację tej polityki, za to z wyjątkową skuteczność Lasów Państwowych i Polskiego Związku Łowieckiego w lawinowo następującej redukcji jeleni w naszym kraju. Żeby nie być gołosłownym, wpierw przedstawię i omówię 5-letni okres postępowania z populacjami jelenia szlachetnego w każdym z wymienionych wyżej nadleśnictw. Zacznijmy od Nadleśnictw Rudziniec i Kędzierzyn mających pod sobą bogaty w jelenia wspólny kompleks leśny, bo oba nadleśnictwa graniczą ze sobą przez granicę województw śląskiego i opolskiego, a więc również działają w dwóch różnych okręgach PZŁ: katowickim i opolskim, choć na terenie taj samej katowickiej RDLP. Na terenie Nadleśnictwa Rudziniec jest 10 obwodów łowieckich dzierżawionych przez 7 kół łowieckich okręgu śląskiego, z których najbogatszym w jelenie jest obw. 124 koła Łoś Gliwice, a dalej dookoła w tym samym kompleksie leśnym obwody dzierżawią koła: Daniel Gliwice obw. 115, Ostoja Gliwice obw. 133, Darz Bór Gliwice obw. 123 i Bór Katowice obw. 104. Przyjrzyjmy się jak te koła, wspólnie z nadleśnictwem i ZO PZŁ w Katowicach gospodarują populacjami jelenia, co zostało opisane szczegółowo danymi liczbowymi otrzymanymi z nadleśnictwa, a dotyczącymi wszystkich 10 obwodów nadleśnictwa na przestrzeni ostatnich 5 lat. Nadleśnictwo Rudziniec rok opis z poprz. roku inwenta-ryzacja przed sezonem odstrzał po sezonie 2009 byki ? 612 612 145 467 łani ? 751 751 340 411 cielaki ? x 323 60 263 populacja ? 1363 1686 545 1141 struktura ? 1:1,23 przyrost 24% 2010 byki 598 624 624 197 427 łani 542 762 762 346 416 cielaki x x 253 104 149 populacja 1141 1386 1639 647 992 struktura 1:0,91 1:1,22 Skąd przybyło byków: 26 ? przyrost 18% Skąd przybyło łań: 220 ? 2011 byki 501 774 774 262 512 łani 490 1125 1125 393 732 cielaki x x 391 150 241 populacja 992 1899 2290 805 1485 struktura 1:0,98 1:1,45 Skąd przybyło byków: 273 ? przyrost 21% Skąd przybyło łań: 635 ? 2012 byki 632 840 840 257 583 łani 852 864 864 394 470 cielaki x x 237 159 78 populacja 1485 1704 1941 810 1131 struktura 1:1,35 1:1,03 Skąd przybyło byków: 208 ? przyrost 14% Skąd przybyło łań: 12 ? 2013 byki 622 950 950 323 627 łani 509 893 893 452 441 cielaki x x 553 258 295 populacja 1131 1843 2396 1033 1363 struktura 1:0,82 1:0,94 Skad przybyło byków: 328 ? przyrost 30% Skąd przybyło łań: 384 ? Sumarycznie nadleśnictwo w 4 lata znalazło byków: 835 łań: 1251 Tabela przedstawia inwentaryzację, liczebność i odstrzał jelenia w kolejnych sezonach i w ostatniej kolumnie podaje, jaka populacja pozostała po wykonanym odstrzale. Przykładowo w roku 2009 zinwentaryzowano 612 byków i 751 łań, co wskazywało na strukturę płci 1 : 1,23 na korzyść łań oraz przyjęto 24% przyrostu zrealizowanego. W sezonie odstrzelono 145 byków, 340 łań i 60 cieląt, tj. 545 sztuk z 1686 przed sezonem, co koła, nadleśnictwo i ZO PZŁ wspólnie planowały i ujmowały w sprawozdaniach. Ja dodatkowo ująłem w tabeli wielkości, ile jelenia pozostało w obwodach po sezonie. Było tego po roku 2009 ogółem 1141 sztuk, na co składało się 467 byków, 411 łań i 263 cielęta, które inwentaryzowane w roku 2010 powinny były pokazać liczbę 598 byków i 542 łanie, ponieważ statycznie stosunek płci nie odstrzelonych cieląt jest pół na pół. I tak powinna była wyglądać populacja podczas inwentaryzacji w 2010 r., z gwałtownie pogorszonym stosunkiem byków do łań wynoszącym 1 : 0,91, co oznaczało przewagę byków w stosunku 1 : 1,1. Ale okazuje się, że inwentaryzacja tej samej przecież populacji w Nadleśnictwie Rudziniec w 2010 r. wykazuje zupełnie inne wielkości. Struktura płci wraca do wielkości "książkowych" i wynosi 1 : 1,22 na korzyść łań i nie wiadomo skąd przybywa na terenie nadleśnictwa 220 łań i 26 byków, a całkowita liczebność populacji przed sezonem maleje z 1686 rok wcześniej do 1639 osobników, co uzyskano zmniejszając przyrost zrealizowany do 18%. Choć łań "zinwentaryzowano" tyle samo co rok wcześniej, to nagle ich zdolność płodzenia została ograniczona i zamiast wynosić jak w 2009 r. 43% (751/323) wyniosła tylko 33% (253/762). Dlaczego tak się stało, prawdopodobnie nikt z odpowiedzialnych za planowanie populacji nie umiałby odpowiedzieć. Po prostu miały się zgadzać liczby na drukach planów. A czy ta mniejsza przed sezonem 2010 r. populacja miała być słabiej eksploatowana? Okazuje się, że nie, bo sumaryczny odstrzał rośnie w stosunku do poprzedniego roku z 543 do 647 osobników, z czego 53,5% to łanie, 30,5% byki i 16,0%. Strzelając 1,75 razy więcej łań niż byków (346 i 197) musimy zachwiać strukturę płci, która po sezonie 2010 zmienia się z 1 :1,22 na 1 : 0,98, a więc mniej więcej zrównuje się liczba łań i byków w populacji. Czy w planowaniu populacji na terenie Nadleśnictwa Rudziniec stan populacji po sezonie jest wytyczną dla planowania kolejnego roku? Oczywiście nie, bo inwentaryzacja w kolejnym 2011 roku pokazuje znowu przyrost osobników w populacji i to tym razem drastyczny. Liczba łań rośnie o 635 sztuk, a byków o 273 sztuki i wszyscy odpowiedzialni za planowanie populacji się z tym godzą. Skąd się wzięły takie ilości oczywiście nikt się nie zastanawia i nikt skutecznie nie protestuje Chociaż koła wyśrubowanych planów pozyskania jeleni nie wykonały w żadnym roku w okresie 2009 - 2013, to pewnie były zadowolone, bo można było odstrzeliwać coraz więcej sztuk jelenia, np. w 2011 r. 805 szt. zamiast 647 w roku poprzednim i 545 w roku 2009), co przekładało się na dodatkowe pieniądze w kasie. I nikt się nie zastanawiał, dlaczego dynamika odstrzałów rośnie, wpierw o 18,7% i w kolejnym roku o 24,5%, żeby w ubiegłorocznym sezonie osiągnąć 27,5%. Nadleśnictwo było szczęśliwe, mając radykalnie redukowaną populację bez formalnej swojej inicjatywy, bo przecież plany przedkładają koła, a nadleśniczy je tylko zatwierdza. A udział w tym ZO PZŁ w Katowicach? Ten albo realizuje uzgodnioną z RDLP politykę, dzięki której może się wykazać postarzaniem populacji (obniżony odstrzał byków kosztem łań), albo na chwilę refleksji nad "sufitowymi" inwentaryzacjami nie ma ochoty. Tak jak w całym PZŁ nie rozumiano planowania populacji przez lata, czego efektem były np. zaskoczenia, że byki w populacjach się odmłodziły, tak dalej brnie się w swojej niewiedzy i indolencji, bo nawet członkowie komisji, dumnie zwanych hodowlanymi, nie mają zielonego pojęcia o procesach zachodzących w populacjach w dłuższym okresie czasu, zadawalając się corocznie parametrami populacji z danych inwentaryzacyjnych. Ten sam schemat przybywania na teren nadleśnictwa dodatkowych byków i łań powtarza się w każdym następnym roku. Jak króliki z kapelusza pokazują się podczas inwentaryzacji dodatkowe byki i łanie, w czarodziejski sposób zmieniając strukturę płci z przewagi byków po sezonie na przewagę łań przed kolejnym sezonem. W ten sposób, w ciągu 4 lat objętych tabelą wyżej, na teren Nadleśnictwa Rudziniec pokazało się znikąd 835 byków i 1251 łań, a więc ilości prawie dwukrotnie wyższe niż corocznie inwentaryzowane i odstrzał roczny zwięszył się o 90%. Powie ktoś, że jeleń migruje i w ostatnich latach wybrał sobie teren Nadleśnictw Rudziniec, bo tam po pożarze lasów wyrosło wiele hektarów upraw sosnowych. Ja na to bym odpowiedział, że to mrzonka, bo po prostu w nadleśnictwie Rudziniec redukuje się drastycznie populacje jelenia, zresztą tak jak w całym kraju. Gdyby teoretycznie jelenie migrowały, to zwiększone ilości jeleni powinny zniknąć z inwentaryzacji i planów w sąsiednich nadleśnictwach, a jest wprost przeciwnie, tam też liczba osobników rośnie, co pokazują przedstawione niżej dane z Nadleśnictwa Kędzierzyn, graniczącego od zachodu z Nadleśnictwem Rudziniec. Nadleśnictwo Kędzierzyn rok opis z poprz. roku inwenta-ryzacja przed sezonem odstrzał po sezonie 2009 byki ? 170 170 47 123 łani ? 221 221 127 94 cielaki ? x 170 33 137 populacja ? 391 561 207 354 struktura ? 1:1,30 przyrost 43% 2010 byki 191 287 287 74 213 łani 162 312 312 127 185 cielaki x x 157 43 114 populacja 354 599 756 244 512 struktura 1:0,85 1:1,09 Skąd przybyło byków: 96 ? przyrost 26% Skąd przybyło łań: 150 ? 2011 byki 270 312 312 81 231 łani 242 312 312 128 184 cielaki x x 246 57 189 populacja 512 624 870 266 604 struktura 1:0,90 1:1,00 Skąd przybyło byków: 42 ? przyrost 39% Skąd przybyło łań: 70 ? 2012 byki 325 331 331 80 251 łani 378 379 379 126 253 cielaki x x 211 65 146 populacja 604 710 921 271 650 struktura 1:0,86 1:1,15 Skąd przybyło byków: 6 ? przyrost 30% Skąd przybyło łań: 101 ? 2013 byki 324 240 240 97 143 łani 326 258 258 134 124 cielaki x x 420 84 336 populacja 650 498 918 315 603 struktura 1:1,01 1:1,08 Gdzie zniknęło byków: 84 ? przyrost 84% Skąd przybyło łań: 68 ? Sumarycznie nadleśnictwo w 4 lata znalazło byków: 60 łań: 253 Tabela jest identyczna jak ta dla Nadleśnictwa Rudziniec. W obwodach Nadleśnictwa Kędzierzyn w roku 2009 zinwentaryzowano 170 byków i 221 łań, co wskazywało na strukturę płci 1 : 1,30 na korzyść łań oraz przyjęto 43% przyrost zrealizow więcej>>   <<Powrót